لیزر پرتوان یکی از دستگاه های پیشرفته پزشکی است که اگرچه در گذشته تنها در اعمال جراحی مورد استفاده قرار می گیرفت، اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی بطور گسترده ای در کلینیک های فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می گیرد. لیزر اشعه ای از جنس نور و بسیار پرانرژی است که می توان با استفاده از دستگاه لیزر میزان مشخصی از انرژی را به بافت هدف در بدن منتقل کرد. بیماری ها و آسیب های زیادی با لیزر پرتوان قابل بهبود و درمان هستند که این مزیت نشان دهنده اهمیت استفاده از لیزر پرتوان در بین درمان های فیزیوتراپی است.
لیزر درمانی همچنین در تسکین سریع دردهای مزمنی که با سایر راهکارها بهبود نیافته اند بسیار موثر است. بیماری های سیستم اسکلتی_عضلانی مانند کمردرد و درد های مفصلی که امروزه شیوع زیادی دارند با مدالیته های فیزیوتراپی از جمله لیزر پرتوان قابل درمان هستند. کلینیک فیزیوتراپی دکتر نصیری (فیزیوتراپی خوب در جنت آباد) به پیشرفته ترین تجهیزات فیزیوتراپی از جمله لیزر اسکنر پرتوان خدمات فیزیوتراپی را با بالاترین کیفیت ارائه می دهد.
این روش درمانی به دلیل اثرگذاری سریع بر درد و التهاب، کاهش نیاز به داروهای ضد درد و بازگرداندن عملکرد عضلات و مفاصل، به یکی از پرطرفدارترین روش‌های مکمل فیزیوتراپی تبدیل شده است.
لیزر پرتوان (High Power Laser Therapy – HPLT) نوعی درمان نوری غیرتهاجمی است که با استفاده از طول موج‌های خاص نور و انرژی بالا، باعث نفوذ عمیق به بافت‌های عضلانی، تاندون‌ها و مفاصل می‌شود. این انرژی به بافت‌های آسیب‌دیده منتقل می‌شود و با تحریک میتوکندری‌ها، فرآیند ترمیم سلولی، افزایش انرژی ATP و بهبود جریان خون در منطقه آسیب‌دیده را تسریع می‌کند.
برخلاف لیزر کم‌توان که بیشتر در سطح پوست و بافت‌های سطحی تاثیر دارد، لیزر پرتوان قادر است عمق بیشتری از بافت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد و درمان سریع‌تری برای آسیب‌های عضلانی، درد مزمن، التهاب مفاصل و حتی اسپاسم‌های عضلانی ارائه دهد.
تفاوت لیزر پرتوان با لیزر کم‌توان
قدرت نفوذ: لیزر پرتوان عمق نفوذ بیشتری دارد (تا ۱۰ سانتی‌متر در بافت) در حالی که لیزر کم‌توان محدود به ۱-۲ سانتی‌متر است.
قدرت انرژی: انرژی آن بالاتر بوده و جلسات کوتاه‌تر و با تاثیر سریع‌تر هستند.
کاربرد: لیزر کم‌توان برای دردهای سطحی و بهبود زخم‌های سطحی مناسب است اما لیزر پرتوان برای دردهای مزمن، آسیب‌های عضلانی و درمان سریع التهاب کاربرد دارد.
مدت زمان درمان: جلسات لیزر پرتوان معمولا ۵-۱۰ دقیقه طول می‌کشد، اما اثرگذاری آن پس از ۲-۳ جلسه قابل مشاهده است، در حالی که لیزر کم‌توان ممکن است نیاز به جلسات بیشتر داشته باشد.
انتخاب بین این دو به نوع آسیب، شدت درد، اهداف درمانی و شرایط بیمار بستگی دارد و معمولا توسط فیزیوتراپیست بر اساس ارزیابی تخصصی مشخص می‌شود.
مکانیزم عملکرد لیزر پرتوان در بدن
تاثیرات سلولی و بافتی لیزر پرتوان
لیزر پرتوان با تولید فوتون‌های پرانرژی و انتقال آن به بافت‌های هدف، فرآیند فوتوبیومدولاسیون (Photobiomodulation) را فعال می‌کند. این فرآیند شامل تحریک میتوکندری برای تولید ATP بیشتر و فعال‌سازی مسیرهای بیوشیمیایی سلولی است که موجب:
- افزایش انرژی سلولی
- بهبود بازسازی سلول‌های آسیب‌دیده
- افزایش فعالیت فیبروبلاست‌ها و کلاژن‌سازی
- کاهش فاکتورهای التهابی در بافت
- بهبود جریان خون مویرگی و اکسیژن‌رسانی به بافت
می‌شود. این تغییرات در سطح سلولی، زمینه را برای کاهش التهاب و درد و تسریع روند بهبودی فراهم می‌کنند.
تاثیر لیزر پرتوان بر درد و التهاب
لیزر پرتوان با کاهش تولید مدیاتورهای التهابی مانند پروستاگلاندین‌ها و هیستامین، باعث کاهش التهاب موضعی می‌شود. همچنین با افزایش ترشح اندورفین‌ها و مهار سیگنال‌های درد در سطح عصب محیطی، باعث کاهش درد در ناحیه مورد نظر می‌شود.
این اثرات، به خصوص برای بیمارانی که از درد مزمن یا اسپاسم عضلانی رنج می‌برند، قابل توجه است و می‌تواند نیاز به مصرف داروهای ضد درد و ضد التهاب را کاهش دهد.
مزایای لیزر پرتوان در فیزیوتراپی
تسریع ترمیم بافت‌ها
یکی از مزایای کلیدی لیزر پرتوان در فیزیوتراپی، تسریع روند ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده است. با تحریک فرآیندهای سلولی و افزایش خون‌رسانی، لیزر پرتوان می‌تواند سرعت بهبود در آسیب‌های عضلانی، رباط‌ها، تاندون‌ها و حتی شکستگی‌های استخوانی را افزایش دهد.
به ویژه برای ورزشکارانی که نیاز به بازگشت سریع به تمرینات و مسابقات دارند، استفاده از لیزر پرتوان در کنار فیزیوتراپی می‌تواند کمک بزرگی باشد.
بهبود گردش خون و کاهش اسپاسم عضلانی
لیزر پرتوان با گشاد کردن عروق مویرگی و بهبود جریان خون، اکسیژن و مواد مغذی بیشتری را به بافت‌های آسیب‌دیده می‌رساند و مواد زائد و التهابی سریع‌تر از بافت خارج می‌شوند. این فرآیند باعث کاهش اسپاسم‌های عضلانی و گرفتگی عضلات شده و درد ناشی از آنها را کاهش می‌دهد.
کمک به بازگشت سریع‌تر عملکرد مفاصل و عضلات
با کاهش درد و التهاب و افزایش توان بازسازی بافت، دامنه حرکتی مفاصل و قدرت عضلات سریع‌تر باز می‌گردد. بیمارانی که پس از آسیب‌های عضلانی یا جراحی‌ها از لیزر پرتوان استفاده می‌کنند، معمولا زودتر به فعالیت‌های عادی و ورزشی باز می‌گردند و کیفیت زندگی بالاتری خواهند داشت.
موارد کاربرد در فیزیوتراپی
درمان کمردرد و گردن درد
کمردرد و گردن درد از شایع‌ترین مشکلات بیماران هستند که اغلب ناشی از اسپاسم عضلانی، دیسک کمر، آرتروز ستون فقرات و وضعیت نامناسب بدنی می‌باشند. لیزر پرتوان با کاهش التهاب، افزایش خون‌رسانی و کاهش اسپاسم عضلات، می‌تواند به کاهش درد و بهبود حرکات ستون فقرات کمک کند.
درمان آسیب‌های ورزشی و کشیدگی عضلات
ورزشکارانی که دچار کشیدگی عضلانی، التهاب تاندون (تاندینیت) یا آسیب‌های حاد شده‌اند، با استفاده از لیزر پرتوان می‌توانند روند بهبودی سریع‌تری را تجربه کنند و مدت زمان بازگشت به تمرینات را کاهش دهند.
کاربرد در بیماری‌های مفصلی و آرتروز
لیزر درمانی در بیماران مبتلا به آرتروز و التهاب مفاصل، باعث کاهش درد، بهبود دامنه حرکتی مفصل و کاهش نیاز به داروهای مسکن و ضد التهاب می‌شود و به عنوان مکمل درمان‌های فیزیوتراپی و ورزش درمانی بسیار کاربردی است.
اثرات جانبی و نکات احتیاطی در استفاده از لیزر پرتوان
عوارض احتمالی
هرچند لیزر پرتوان در فیزیوتراپی یک روش ایمن و غیرتهاجمی است، اما مانند هر روش درمانی دیگر ممکن است در شرایط خاصی، عوارض محدودی ایجاد کند. برخی از این عوارض عبارتند از:
✅ قرمزی یا گرمای موضعی در محل درمان که معمولاً پس از چند ساعت رفع می‌شود.
✅ تحریک موقت درد، به‌خصوص در اولین جلسات که به دلیل تحریک بافت و افزایش جریان خون رخ می‌دهد.
✅ در موارد بسیار نادر ممکن است فرد به گرما حساسیت نشان دهد و احساس ناراحتی داشته باشد.
برای به حداقل رساندن این عوارض، استفاده از دستگاه‌های استاندارد، تعیین پارامترهای صحیح توسط فیزیوتراپیست و رعایت مدت و شدت تابش اهمیت دارد.
موارد منع استفاده شامل:
- افراد مبتلا به سرطان در ناحیه درمان
- بیماران مبتلا به صرع بدون کنترل
- زنان باردار (بر روی ناحیه شکم و لگن)
- بیماران با وجود عفونت فعال در ناحیه موردنظر
- بیماران با حساسیت نوری یا استفاده از داروهای حساس‌کننده به نور
پیش از شروع درمان با لیزر پرتوان، فیزیوتراپیست با گرفتن شرح حال کامل و بررسی شرایط بیمار، ارزیابی می‌کند که آیا این روش برای فرد مناسب است یا خیر.
مدت زمان و تعداد جلسات درمانی
یکی از مزایای مهم لیزر پرتوان، مدت کوتاه جلسات درمان و اثرگذاری سریع آن است. معمولاً هر جلسه بین ۵ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و این زمان بسته به:
- نوع و شدت آسیب
- وسعت ناحیه درمان
- پاسخ بافت به درمان
- اهداف درمانی بیمار
تغییر می‌کند.
تعداد جلسات درمان معمولاً بین ۵ تا ۱۲ جلسه است و در موارد حاد ممکن است تنها ۳ تا ۵ جلسه کافی باشد. در دردهای مزمن و آسیب‌های مزمن مانند آرتروز و دردهای مزمن عضلانی، ممکن است به تعداد جلسات بیشتری نیاز باشد.
توالی جلسات: معمولاً هفته‌ای ۲ تا ۳ جلسه انجام می‌شود و با کاهش درد و التهاب، تعداد جلسات به‌تدریج کاهش می‌یابد.
نکته مهم این است که بسیاری از بیماران از جلسه دوم یا سوم متوجه کاهش درد، سبکی موضع و افزایش دامنه حرکتی می‌شوند و در کنار سایر روش های فیزیوتراپی (مانند تمرین درمانی و منوال تراپی) بهترین اثر را خواهد داشت.
کلمات مرتبط :
درمان با لیزر – دستگاه لیزر – لیزر تراپی – هزینه لیزر تراپی – کلینیک لیزر تراپی – کلینیک فیزیوتراپی در غرب تهران – فیزیوتراپی در جنت آباد – بهترین فیزیوتراپی غرب تهران
