آرتروپلاستی زانو که به عنوان جراحی تعویض مفصل زانو (TKR) نیز شناخته می شود، یک روش جراحی برای جایگزینی مفصل زانو آسیب دیده یا فرسوده با ایمپلنت مصنوعی است. معمولاً زمانی انجام می‌شود که درمان‌های محافظه کارانه مانند دارو، فیزیوتراپی یا وسایل کمکی نتوانند به اندازه کافی از درد زانو و محدودیت‌های عملکردی ناشی از شرایطی مانند استئوآرتریت شدید، آرتریت روماتوئید یا ضربه به مفصل زانو تسکین دهند.
در جراحي آرتروپلاستی زانو، جراح بخش های آسيب‌ديده مفصل زانو، از جمله انتهاي استخوان ران و درشت نی را خارج کرده و آن‌ها را با اجزای پروتز ساخته شده از فلز، پلاستيک يا مواد سراميکي جايگزين ميی کند. اجزای مصنوعی شکل و عملکرد طبیعی مفصل زانو را تقلید می‌کنند و به بهبود تحرک، کاهش درد و بهبود عملکرد کلی اجازه می‌دهند.
پس از جراحی، بیماران تحت یک دوره توانبخشی و فیزیوتراپی قرار می گیرند تا قدرت، تحرک و عملکرد مفصل زانو را بازیابند. این معمولاً شامل تمریناتی برای بهبود دامنه حرکتی، قدرت عضلانی و ثبات، و همچنین یادگیری راه رفتن با کمک عصا یا واکر است.
جراحی تعویض مفصل زانو در چه شرایطی توصیه می شود؟
آرتروپلاستی زانو یا تعویض کامل زانو معمولاً برای افرادی که آسیب شدید مفصل زانو دارند یا شرایطی که باعث درد قابل توجه، محدودیت های عملکردی و کاهش کیفیت زندگی می‌شوند، توصیه می‌شود. برخی از شرایط رایجی که ممکن است نیاز به آرتروپلاستی زانو داشته باشد عبارتند از:
- استئوآرتریت: این شایع ترین دلیل برای آرتروپلاستی زانو است. استئوآرتریت یک بیماری دژنراتیو مفصل است که با تجزیه غضروف در مفصل زانو مشخص می شود و منجر به درد، سفتی، تورم و کاهش تحرک می شود.
- آرتریت روماتوئید: آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب مزمن در مفاصل از جمله زانو می شود. با گذشت زمان، می تواند منجر به آسیب شدید مفصل، تغییر شکل و اختلال عملکردی شود.
- آرتریت پس از ضربه: افرادی که آسیب یا شکستگی شدید زانو را تجربه کرده اند ممکن است به آرتریت پس از ضربه مبتلا شوند. این وضعیت زمانی رخ می دهد که مفصل آسیب دیده به خوبی بهبود نمی یابد و منجر به زوال غضروف و متعاقب آن آرتریت می شود.
- بدشکلی های زانو: ناهنجاری های شدید مفصل زانو، مانند ناهنجاری های مادرزادی، جراحی های قبلی، یا شرایط دیگر، ممکن است باعث درد و اختلال در عملکرد مفصل زانو شود که می تواند به طور موثر از طریق آرتروپلاستی زانو برطرف شود.
- تومورهای زانو: به ندرت، تومورها یا تومورهای سرطانی ممکن است مفصل زانو را تحت تأثیر قرار دهند و نیاز به برداشتن بافت‌های آسیب‌دیده و جایگزینی بعدی زانو داشته باشند.
فیزیوتراپی بعد از آرتروپلاستی زانو
هدف از توانبخشی پس از جراحی تعویض مفصل زانو کمک به بازیابی عملکرد زانو، بهبود قدرت و تحرک و افزایش کیفیت کلی زندگی است.
پس از آرتروپلاستی زانو، معمولاً چند روز در بیمارستان خواهید ماند. در این مدت، یک فیزیوتراپ شما را از طریق تمرینات ملایم برای بهبود گردش خون، جلوگیری از لخته شدن خون و حفظ تحرک مفاصل راهنمایی می کند.
مدیریت درد یک جنبه مهم توانبخشی است. تیم مراقبت های بهداشتی شما داروهای ضد درد را در صورت نیاز برای کمک به کنترل درد پس از جراحی تجویز می کند که به شما امکان می دهد در درمان شرکت کنید و تحرک را دوباره به دست آورید.
شما تشویق خواهید شد که بلافاصله پس از جراحی با عصا، واکر یا عصا راه رفتن را شروع کنید. فیزیوتراپیست راهنمایی هایی را در مورد تکنیک های مناسب برای راه رفتن، داخل و خارج شدن از رختخواب و انجام فعالیت های روزانه و در عین حال محافظت از مفصل زانو ارائه می دهد. مقدار مجاز تحمل وزن ممکن است بسته به دستور جراح و ویژگی های خاص جراحی شما متفاوت باشد.
بیشتر بخوانید :فیزیوتراپی دکتر نصیری در غرب تهران
تمرینات فیزیوتراپی
به تدریج، شما شروع به انجام تمرینات برای بازیابی دامنه کامل حرکت در مفصل زانو خواهید کرد. این تمرینات ممکن است شامل خم شدن ملایم زانو، لغزش پاشنه، و تمرینات دامنه حرکتی با کمک فعال یا غیرفعال باشد. فیزیوتراپیست شما را از طریق این تمرینات راهنمایی می کند تا از فشار یا ناراحتی بیش از حد جلوگیری شود.
با بهبودی و ثبات بیشتر زانوی شما، تمرکز توانبخشی به سمت تقویت عضلات اطراف مفصل زانو تغییر خواهد کرد. این ممکن است شامل تمریناتی باشد که عضلات چهارسر ران، همسترینگ و ساق پا را هدف قرار می دهند. فیزیوتراپیست یک برنامه ورزشی سفارشی برای ایجاد تدریجی قدرت و ثبات ارائه می دهد.
بازیابی تعادل و هماهنگی برای بهبود کلی عملکرد مهم است. فیزیوتراپیست شما ممکن است تمریناتی را انجام دهد که تعادل شما را به چالش می کشد و هماهنگی را بهبود می بخشد، مانند ایستادن روی یک پا، استفاده از تخته های تعادلی یا انجام فعالیت های عملکردی خاص.
با بهبود قدرت و تحرک شما، فیزیوتراپیست روی بهبود الگوی راه رفتن و راه رفتن شما تمرکز خواهد کرد. این ممکن است شامل تمریناتی برای اصلاح هر گونه ناهنجاری در راه رفتن شما و تسهیل الگوی طبیعی تر و متعادل راه رفتن باشد.
فیزیوتراپی بعد از آرتروپلاستی زانو همچنین شامل تمرین فعالیت‌های کاربردی است که برای زندگی روزمره مهم هستند، مانند بالا رفتن از پله‌ها، سوار و پیاده شدن از ماشین، و انجام کارهای خانگی. این فعالیت ها به شما کمک می کند تا اعتماد به نفس و استقلال را در فعالیت های روزانه خود به دست آورید.
مدت و شدت برنامه توانبخشی بسته به عواملی مانند وسعت جراحی، پیشرفت فردی و راهنمایی تیم فیزیوتراپی شما متفاوت خواهد بود.
