پارکینسون یک اختلال عصبی مزمن و پیشرونده است که عمدتاً سیستم حرکتی را تحت تأثیر قرار می دهد. این کار توانایی مغز را برای کنترل آرام حرکت مختل می کند و منجر به لرزش، سفتی، کندی حرکت و مشکلات تعادل می شود. در حالی که بیشتر به دلیل علائم حرکتی شناخته شده است، PD می تواند به روش های غیر حرکتی نیز ظاهر شود و بر خواب، خلق و خو، شناخت و سایر عملکردهای بدن تأثیر بگذارد.
علت اصلی پارکینسون در عملکرد نادرست و از بین رفتن سلول های عصبی در ناحیه خاصی از مغز به نام جسم سیاه است. این سلول های عصبی خاص مسئول تولید دوپامین هستند، یک انتقال دهنده عصبی حیاتی که نقش مهمی در هماهنگی حرکت ایفا می کند. همانطور که سطح دوپامین کاهش می یابد، مغز برای ارسال سیگنال های مناسب به ماهیچه ها تلاش می کند و در نتیجه علائم مشخصه PD را ایجاد می کند.
در حالی که علت دقیق این بیماری ناشناخته است، محققان معتقدند که احتمالاً یک تداخل پیچیده از عوامل است:
- سن: خطر پارکینسون با افزایش سن به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. اکثر افراد پس از 60 سالگی تشخیص داده می شوند، اگرچه PD با شروع جوانتر رخ می دهد.
- ژنتیک: در حالی که همیشه اینطور نیست، داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا به پارکینسون خطر ابتلا را افزایش می دهد. جهش های ژنی خاص با برخی از اشکال نادر این بیماری مرتبط است.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض سموم و علف کش های خاص ممکن است در خطر PD نقش داشته باشد. آسیب های سر نیز ممکن است نقش داشته باشد.
- لیوی بادی: این تودههای پروتئین غیرطبیعی که در مغز یافت میشوند، مشخصه PD هستند. در حالی که نقش دقیق آنها نامشخص است، حضور آنها یک شاخص مهم است.
علائم پارکینسون
سه گانه کلاسیک علائم پارکینسون شامل موارد زیر است:
- لرزش: لرزش ریتمیک، اغلب دست ها یا انگشتان را درگیر می کند، اما می تواند چانه، فک یا پاها را نیز درگیر کند. لرزش ممکن است در حالت استراحت وجود داشته باشد و با حرکت کاهش یابد.
- سفتی: سفتی عضلانی که می تواند به احساس گیر افتادن یا مشکل در حرکت آزادانه اندام منجر شود.
- برادیکینزی: کندی حرکت، چالشبرانگیزتر کردن فعالیتهای روزانه مانند پوشیدن لباس یا نوشتن.
با این حال، PD طیف وسیع تری از علائم، هم حرکتی و هم غیرحرکتی را در بر می گیرد:
- مشکلات راه رفتن و تعادل: مشکل در شروع حرکت، به هم زدن گام ها و افزایش خطر سقوط.
- تغییرات گفتار: گفتار ممکن است نرم، نامفهوم یا یکنواخت شود.
- اختلالات خواب: مشکل در به خواب رفتن، خواب بی قرار و رویاهای واقعی (اختلال رفتار خواب REM).
- زوال شناختی: زوال عقل می تواند در مراحل بعدی ایجاد شود و بر حافظه، تفکر و استدلال تأثیر بگذارد.
- تغییرات خلقی: افسردگی، اضطراب و بی تفاوتی از علائم غیرحرکتی رایج هستند.
- مشکلات روده: یبوست یک مشکل شایع برای افراد مبتلا به PD است.
- مشکلات ادراری: مشکل در کنترل ادرار ممکن است رخ دهد.
هیچ آزمایش قطعی واحدی برای پارکینسون وجود ندارد. تشخیص معمولاً شامل معاینه عصبی برای ارزیابی علائم، بررسی تاریخچه پزشکی و گاهی اوقات آزمایشهای تصویربرداری مغزی مانند DaTscan برای ارزیابی سطح دوپامین در مغز است.
روشهای درمان
متاسفانه هیچ درمانی برای پارکینسون وجود ندارد. با این حال، انواع گزینه های درمانی می تواند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. این شامل:
داروها: لوودوپا، دارویی که در مغز به دوپامین تبدیل می شود، اصلی ترین درمان است. سایر داروها به مدیریت علائم خاص مانند لرزش یا دیسکینزی (حرکات غیر ارادی) کمک می کنند.
تحریک عمیق مغز (DBS): در موارد شدید، DBS شامل کاشت الکترودهای جراحی در مغز برای تنظیم فعالیت غیر طبیعی عصبی است.
فیزیوتراپی و کاردرمانی: این روشهای درمانی میتوانند به حفظ تحرک، بهبود تعادل و افزایش مهارتهای زندگی روزانه کمک کنند.
گفتار درمانی: می تواند برای بهبود وضوح گفتار و ارتباطات مفید باشد.
