سندرم پیریفورمیس وضعیتی است که می تواند باعث درد و ناراحتی قابل توجهی در باسن و ساق پا شود. اگرچه به اندازه برخی منابع دیگر کمردرد رایج نیست، اما برای کسانی که آن را تجربه می کنند می تواند یک مشکل آزاردهنده باشد.
عضله پیریفورمیس نقش مهمی در حرکت باسن ایفا می کند. این عضله که در اعماق ناحیه باسن قرار دارد، یک عضله صاف و نوار مانند است که از پایین ستون فقرات (ساکروم) سرچشمه می گیرد و به صورت مورب در سراسر مفصل ران می گذرد و به استخوان فوقانی ران (فمور) متصل می شود. عملکرد اصلی آن چرخش خارجی مفصل ران است، حرکتی که برای فعالیت های مختلف مانند راه رفتن، دویدن و بالا رفتن از پله ها ضروری است.
عصب سیاتیک، بزرگترین عصب منفرد بدن، یکی دیگر از عوامل کلیدی این داستان است. از پایین ستون فقرات منشأ می گیرد و از طریق باسن، پشت ساق پا و داخل پا حرکت می کند. این عصب مسئول اعمال حسی (احساس) و عملکردهای حرکتی (حرکت) در پا و پا است.
در سندرم پیریفورمیس، عضله پیریفورمیس تحریک، ملتهب یا سفت می شود. این می تواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد. سپس عضله پیریفورمیس تحریک شده عصب سیاتیک را هنگام عبور از نزدیک فشرده می کند. این فشرده سازی عصب را تحریک می کند و منجر به درد مشخصه مرتبط با سندرم می شود.
علل و عوامل خطر
در حالی که علت دقیق سندرم پیریفورمیس همیشه مشخص نیست، عوامل متعددی می توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند:
- استفاده بیش از حد یا سفت شدن عضلات: فعالیت هایی که به طور مکرر شامل چرخش خارجی مفصل ران می شود، مانند دویدن، دوچرخه سواری در مسافت طولانی، یا برخی از حرکات یوگا، می تواند از عضله پیریفورمیس بیش از حد استفاده کند و منجر به سفتی و تحریک شود.
- تروما یا آسیب: ضربه مستقیم به ناحیه باسن، زمین خوردن یا حتی یک تمرین شدید می تواند به عضله پیریفورمیس آسیب برساند و باعث التهاب و فشرده شدن عصب سیاتیک شود.
- عدم تعادل عضلانی: ضعف عضلات مرکزی یا عدم تعادل بین عضلات لگن می تواند فشار بی موردی را بر عضله پیریفورمیس وارد کند و حساسیت آن را به تحریک افزایش دهد.
- ناهماهنگی ستون فقرات: مشکلات مربوط به قسمت تحتانی ستون فقرات، مانند اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک، می تواند موقعیت عضله پیریفورمیس را تغییر دهد و به طور بالقوه باعث برخورد آن با عصب سیاتیک شود.
- تغییرات تشریحی: در درصد کمی از افراد، عصب سیاتیک به طور طبیعی از عضله پیریفورمیس عبور می کند، نه از زیر آن. این تنوع آناتومیکی می تواند آنها را مستعد ابتلا به سندرم پیریفورمیس کند.
علائم سندرم پیریفورمیس
علامت مشخصه سندرم پیریفورمیس درد در ناحیه باسن است. این درد میتواند شدت متفاوتی داشته باشد، از درد مبهم تا احساس چاقو شدید. درد اغلب از پشت ران منتشر می شود و شبیه سیاتیک است. سایر علائم رایج عبارتند از:
- بی حسی یا گزگز در باسن، ساق پا یا پا
- مشکل در نشستن برای مدت طولانی
- دردی که با فعالیت هایی مانند بالا رفتن از پله، چمباتمه زدن یا دویدن بدتر می شود
- افزایش درد با حرکات خاص لگن، مانند چرخش خارجی
تشخیص سندرم پیریفورمیس می تواند چالش برانگیز باشد زیرا علائم آن می تواند با سایر شرایطی که باعث سیاتیک می شود همپوشانی داشته باشد. هیچ آزمایش قطعی واحدی برای سندرم پیریفورمیس وجود ندارد. پزشکان معمولاً بر ترکیبی از عوامل برای تشخیص تکیه می کنند:
- شرح حال دقیق پزشکی: بحث در مورد علائم، فعالیتها و هر عامل خطر احتمالی با پزشک بسیار مهم است.
- معاینه فیزیکی: پزشک دامنه حرکتی شما را در مفصل ران ارزیابی می کند و به دنبال حساسیت یا درد در عضله پیریفورمیس است. آنها همچنین ممکن است مانورهای خاصی را برای آزمایش درگیری پیریفورمیس در سیاتیک شما انجام دهند.
- آزمایشات تصویربرداری: اشعه ایکس و MRI معمولاً برای سندرم پیریفورمیس تشخیصی نیستند، اما می توانند در رد سایر علل سیاتیک، مانند فتق دیسک یا تنگی نخاع مفید باشند.
گزینه های درمانی برای سندرم پیریفورمیس
درمان سندرم پیریفورمیس بر کاهش درد، بهبود تحرک و پیشگیری از اپیزودهای بعدی تمرکز دارد. معمولاً ابتدا درمان های غیرجراحی امتحان می شوند. این شامل:
استراحت: از فعالیت هایی که درد شما را تشدید می کند، خودداری کنید.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپیست می تواند به شما حرکات کششی و تمریناتی را آموزش دهد تا به تقویت عضلات اطراف مفصل ران شما و بهبود انعطاف پذیری در عضله پیریفورمیس کمک کند. متخصصان ما در کلینیک فیزیوتراپی دکتر نصیری – بهترین فیزیوتراپی غرب تهران – خدمات تخصصی فیزیوتراپی برای سندرم پیریفورمیس را ارائه می دهند.
دارو: مسکنهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن میتوانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
یخ و گرما: قرار دادن یخ به مدت 15 تا 20 دقیقه هر بار می تواند به کاهش التهاب کمک کند. گرما همچنین می تواند به آرامش عضلات کمک کند.
ماساژ: ماساژ درمانی می تواند به شل شدن عضله پیریفورمیس و بهبود جریان خون در ناحیه کمک کند.
اگر اقدامات محافظه کارانه کمکی نکرد، پزشک ممکن است توصیه کند:
تزریق: تزریق کورتیکواستروئید به عضله پیریفورمیس می تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. از تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) نیز می توان برای شل کردن عضلات استفاده کرد.
جراحی: جراحی برای رهاسازی عضله پیریفورمیس به ندرت ضروری است و معمولاً تنها در صورتی به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می شود که سایر درمان ها با شکست مواجه شده باشند.
